Si Amus sabeka ne talagtameng te me karniru te ware pad sikandin neyimu ne prupita. Diye sikandin ne mahinged te Tikuwa ne sakup te prubinsiya te Huda, piru insuhu sikandin te Manama ne egpeendiyeen te Bitil diye Israil eyew egpawaliyen diye. Ka Israil diye te ampew te Huda. Neyitabu seini te me walu ne gatus (800) ne leg‑un te ware pad neetew si Kristu. Impanengneng din ka me etew ne egdusaan te Manama ka Sirya, Pilistiya, Pinisiya, Idum, Amun, Muwab, minsan ka Huda. Te seeye ne timpu, migmatubung ka me etew wey ware gubut dan te duma ne me nasud, wey migmaluag ka tane ne nasakup dan. Piru nakita ni Amus ne iyan de migmatubung ka me meyaman su indeeg-deeg dan ka ware egkengeyimu wey kene ne eleg ka peggukum kandan diye te hukumanan. Ware dan tumana ka balaud te Manama, wey ware dan tumana ka me suhu din. Seeye naa ka ware mig-ulung-ulung si Amus ne migpangguhud ne eglegparan iya te Magbebaye ne Manama ka inged dan. Imbanasalan din sikandan ne eg-ikulen ka eleg ne peggukum diye te hukumanan, su kema ke egkeyid‑u red ka Manama te nenasame ne me etew te inged dan (5:15).
Ka peglegpad te me nasud ne marani te Israil 1:1–2:5
Ka peglegpad te Israil 2:6–6:14
Ka lalimma ne impakita 7:1–9:15
1 1 [xr]Seini ka ingkahi ni Amus ne meyitenged te Israil. Sabeka sikandin ne talagtameng te me karniru diye te lungsud te Tikuwa. Impataha kandin te Magbebaye ne Manama ka seini ne lalag te me daruwa ne leg‑un te ware pad miglilinug. Timpu seeye te iyan Hari te Huda si Usiyas, wey iyan Hari te Israil si Hirubuwam ne anak ni Huwas.
2 [xr]Migkahi sikandin,
“Impasengku-sengku te Magbebaye ne Manama ka laheng din puun te Siyun,[fn]
wey impabawes din seini puun te Hirusalim.
Ne naggangu[fn] ka me panabtaban,
wey ka me hilamunen diye te Bubungan te Karmil.”
3 [xr]Ne seini ka ingkahi te Magbebaye ne Manama, “Layun[fn] egpakasale ka me matig-Damasku, sikan naa, eglegparan ku iya sikandan. Imbaybayaran dan amana ka nangugpe te Gilyad.[fn] 4 Sikan naa, egsilaban ku ka palasyu ni Hari Hasail wey egtutungen ku ka malig‑en wey matikang ne baley ni Hari Binhadad. 5 Egguhusen ku ka pagul te gumawan te Damasku wey egdereetan ku ka mahinged te bangalug ne egngaranan te Abin, wey ka pangulu[fn] te Bit-idin. Ne ka matig-Sirya egpandakepen wey egpanguyanen diye te Kir.” Sika ka ingkahi te Magbebaye ne Manama.
6 [xr]Ne seini ka ingkahi te Magbebaye ne Manama, “Layun[fn] egpakasale ka me matig-Gasa. Sikan naa, eglegparan ku iya sikandan, su impandakep wey impanguyan dan ka senge-ingeran ne me etew wey imbelegye dan diye te inged ne Idum. 7 Sikan naa, egsilaban ku ka matikang wey makepal ne alad te Gasa wey egtutungen ku ka me palasyu dutu. 8 Egdereetan ku ka Hari te Asdud, wey ka pangulu[fn] te Askalun. Eglegparan ku ka Ikrun wey egpamatey degma ka nenasame ne Pilistihanen.” Sika ka ingkahi te Magbebaye ne Manama.
9 [xr]Ne seini ka ingkahi te Magbebaye ne Manama, “Layun[fn] egpakasale ka me matig-Tiru. Sikan naa, eglegparan ku iya sikandan su ware dan tumana ka kasabutan dan ne egpeup-upianey se tagtahasuled, su impandakep dan ka senge-ingeran ne me etew wey imbelegye diye te inged ne Idum. 10 Sikan naa, egsilaban ku ka matikang wey makepal ne alad te Tiru, wey egtutungen ka me palasyu dutu.”
11 [xr]Ne seini ka ingkahi te Magbebaye ne Manama, “Layun[fn] egpakasale ka me matig-Idum. Sikan naa, eglegparan ku iya sikandan tenged te impanlupug dan ka me suled dan ne Israilita wey warad iya hid‑u ran te egpangimatey kandan. Layun de sikandan egkabelu wey kene egkataman ka langet dan. 12 Sikan naa, egsilaban ku ka Timan, wey egtutungen ku ka me palasyu te Busra.”
13 [xr]Ne seini ka ingkahi te Magbebaye ne Manama, “Layun[fn] egpakasale ka me matig-Amun. Sikan naa, eglegparan ku sikandan su egkaalamlam sikandan te tane. Ne eyew egmaluag de iya ka tane dan, impangebuan dan minsan ka egkengaberes ne me malitan diye te Gilyad. 14 Sikan naa, egsilaban ku ka matikang wey makepal ne alad te Raba, wey egtutungen ku ka me palasyu dutu. Egpanguleyi sikandan ka egmabunbunuey ne egpekeiling e te makeseg ne kalamag ne egbebalisusu. 15 Ne egkaddakep wey egpanguyanen ka Hari wey ka me pangulu ran.” Sika ka ingkahi te Magbebaye ne Manama.
2 1 [xr]Ne seini ka ingkahi te Magbebaye ne Manama, “Layun[fn] egpakasale ka matig-Muwab. Sikan naa, eglegparan ku iya sikandan tenged su intutung dan ka tul‑an te Hari te inged ne Idum taman te neigmuk. 2 Sikan naa, egsilaban ku ka Muwab wey egtutungen ku ka me palasyu te Kiriyut. Ne egpamatey ka me matig-Muwab te mangune-kune ne gira, taheed te egmanagyawan sikandan wey egmarahing te me trumpita. 3 Eggimatayan ku ka Hari[fn] te Muwab wey egguleen ku ka langun ne pangulu te sika ne inged.” Sika ka ingkahi te Magbebaye ne Manama.
4 Ne seini ka ingkahi te Magbebaye ne Manama, “Layun[fn] egpakasale ka me matig-Huda. Sikan naa, eglegparan ku iya sikandan su ware dan ikula ka me balaud ku wey ware dan tumana ka me suhu ku. Nalimbungan sikandan su migsimba sikandan te me diyus-diyus ne impamakey dengan te me kaap-apuan dan. 5 Sikan naa, egsilaban ku ka Huda wey egtutungen ku ka me palasyu te Hirusalim.”
6 Ne seini ka inlalag te Magbebaye ne Manama, “Layun[fn] egpakasale ka me matig-Israil. Sikan naa, eglegparan ku iya sikandan. Su imbelegye dan ka matareng ne etew para te pelata, wey ka ware egkeyimu, para te sandal.[fn] 7 Impanleig-leig[fn] dan ka egkengaayu-ayu wey impangeyis dan ka ware egkengeyimu. Ne migpasaamuley ka amey wey anak te sabeka re ne malitan, wey sika ka nakalindit te matulus ne ngaran ku. 8 Nangibat sikandan diye te kakiliran te me altar ne nambebelat te manggad ne inggerentiya te nenekeutang kandan. Immultaan dan seeye se nenekeutang kandan wey nambebeli sikandan te binu ne in-inum dan diye te baley te diyus-diyus dan.
9 [xr]“Neyimu ran seini minsan migdereetan ku ka me matig-Amur ne egpekeiling kalayat te kayu ne sidar wey iling kakehal te kayu ne tehas. In-im-imuan ku sikandan dereeti iling te kayu ne warad sugpang wey warad tued. 10 Ne sikeddi ka migpalihawang kandan puun te Ihiptu wey indumaan ku sikandan diye te disirtu seled te hep‑at ne pulu (40) ne leg‑un. Inggimu ku sika eyew egkaangken dan ka tane te me matig-Amur. 11 [xr]In-alam ku ka duma ne me anak niyu ne me lukes eyew egkeyimu ne prupita, wey ka duma ne me kanakan inggimu ku ne Nasariyu.[fn] Me Israilita, kene naa ne malehet seini?”
Sika ka ingkahi te Magbebaye ne Manama.
12 “Piru impeinum niyu te binu ka me Nasariyu wey ware niyu pepangguhura ka me prupita te igpalalag ku kandan. 13 Purisu eglegparan ku sikaniyu due te inged niyu eyew kene kew e egpakapallahuy, wey egpekeiling kew e te kerumata ne egkatami te mabehat ne indulan. 14 Kene egpakaalihu ka meiyal ne egpallahuy, wey egkaawaan te keseg ka me mannekal, wey ka me bahani kene egpakapangabang minsan te kandan ne pegkeetew. 15 Egpallahuy ka tummawan ne egpane, wey kenad egpakapallahuy ka me meiyal ne egpallahuy, wey kene degma egpakaawe ka migpangudde. 16 Ne minsan ka me bahani, egpallahuy ne kenad egpakakukumbale te seeye kangkuwa ne aldew.” Sika ka ingkahi te Magbebaye ne Manama.
3 1 Pammineha niyu me Israilita ka lalag te Magbebaye ne Manama, nengneng kew langun se impalihawang din ka intiru ne pamilya puun te Ihiptu. 2 “Sikaniyu re ka me pamilya te intiru ne kalibutan ka in-alam ku. Sikan naa, eglegparan ku sikaniyu tenged te langun ne sale niyu.”
3 Egparumeey naa ka daruwa ne etew
ke ware sikandan nekeg-uyun ne egpakiteey?
4 Egginihel naa ka liyun diye te puwalas,
ke ware egdawiyen din?
Egginihel naa ka anak te liyun diye te ugpaan din ne sulung
ke ware napammued din?
5 Egsahad naa ka bayaku te bitaya
ke ware igpeen?
Egkabekas naa ka baled
ke ware egsahad?
6 Kene naa egkangilam ka me etew te sabeka ne siyudad,
ke due egparahingen ne trumpita?
Ke due egginguma ne kareetan te sabeka ne siyudad,
kene naa ne diye egpuun seini te Magbebaye ne Manama?
7 Kene iya eggimu te minsan nekey ka Magbebaye ne Manama
ke kene din pad igpataha ka puhawang din te me suluhuanen din ne me prupita.
8 Ka liyun migginihel e,
hentew naa ka kene egkaaldek?
Te peglalag e te Magbebaye ne Manama,
hentew naa ka kene egpakapangguhud te lalag din?
9 Pangguhuri niyu ka nangugpe diye te me palasyu te Asdud wey Ihiptu ne egpalibulungen diye te nakalingut ne me bubungan te Samarya eyew egkapantew ran ka siyudad wey egkakita ran ka dakel ne gubut diye, wey ka pegdeeg-deeg te me mahinged.
10 Ne seini ka ingkahi te Magbebaye ne Manama, “Kene sikandan egkateu ne eggimu te meupiya. Inggipenu dan ka me baley ran te me karatuan ne impangahew wey impanakew ran. 11 Purisu eglingutan te me kuntere ka tane dan wey egguhusen ka me malig‑en, matikang, wey makepal ne alad dan wey egpanakawan ka palasyu ran.”
12 Ne seini ka inlalag te Magbebaye ne Manama, “Su ke nekey ka egkeula-ula te sabeka ne talagtameng ne iyan naan de egkasalukagmit ka daruwa ne paa wey ke talinga naa te karniru ne indawi te liyun, iling naan ded degma kayi ka egtamanan te me Israilita ne nangugpe diye te Samarya. Su pila-pila re kandan ka egkaluwas ne miggibat-hibat te me mahal ne hibatanan.[fn] 13 Ay-ayari niyu te egpammineg seini wey panpanayi niyu degma ka me kabuhalan ni Hakub.” Sika ka ingkahi te Magbebaye ne Manama, ka Amana ne Maresen ne Manama. 14 [xr]“Te aldew ne egparusaan ku ka me Israilita tenged te me sale dan, egdereetan ku ka me altar diye te Bitil. Egkahuhus ka me sungey-sungey te altar wey egkengeulug diye te tane. 15 Egdereetan ku ka me baley ne para te maagsil ne timpu wey ka me baley ne para te meinit ne timpu. Ne egkallundus ka mateles ne me baley ne indayan-dayanan te me panayew te ilipanti, wey egkagguhus ka derakel[fn] ne baley.” Sika ka ingkahi te Magbebaye ne Manama.
4 1 Pammineg kew kayi me malitan te Samarya. Nekeiling kew te me baka te Basan ne impabayangan te egkakeen, wey inlupihan niyu ka ware egkengeyimu, wey inleig-leig niyu ka egkengaayu-ayu, wey imbanasalan niyu ka me asawa niyu ne eg-uyanan kew te egkeinum niyu! 2 Matulus iya ka Magbebaye ne Manama wey migsaad sikandin, “Egginguma iya ka timpu ne egbunuwiten kew te egpandakep, ne sikaniyu langun egpekeiling kew te nabunuwit ne isda. 3 Egmangganuyen kew diye te me lungag te nahuhus ne alad te siyudad ne matikang wey makepal ne batu, wey igmandegpak kew diye te Harmun.”[fn]
4 Ne migkahi ka Magbebaye ne Manama, “Sikaniyu se me Israilita, pangendiye kew te Bitil wey himu kew te sale diye. Pangendiye kew man‑e te Gilgal wey timuli niyu ka sale niyu diye. Uyan kew te igmanubad niyu tagse maselem wey uyan kew te igkasapulu tagse igkatatelu ne aldew. 5 Halad kew te paan ne due patulin eyew te pegpasalamat keddi, wey ipeggasal niyu ka indasag niyu, su sikan ma iya ka igkeup-upii niyu ne eggimuwen!
6 “Impabitilan ku[fn] ka langun ne siyudad niyu wey egkabitil ka minsan hendei, piru ware kew red iya man‑e miglibed keddi. 7 Ware ku man‑e ipalugsu ka uran minsan ingkeilangan niyu perem para te me pinamula niyu.[fn] Impeuranan ku ka duma ne siyudad piru ware mule diye te duma. Impeuranan ku ka duma ne kamet, piru migmammara mule ka duma. 8 Purisu nangendiye ka me mahinged te daruwa ne lungsud wey ke tatelu naa ne lungsud eyew egpamitew te weyig, piru kene ne eleg ka egkeinum dan. Minsan pad due, ware ded man‑e sikandan miglibed keddi.
9 “Impakalamahan ku te meinit wey imparereetan ku ka me pinamula niyu. Impangeen te me talangas ka me pinamula niyu, ka me parasan, ka me iggira, wey ka me ulibu niyu. Piru ware kew iya man‑e miglibed keddi.
10 “Impeuyanan ku sikaniyu te me dilus iling te inggimu ku diye te Ihiptu. Inggimatayan ku ka me kanakan niyu diye te gira[fn] wey in-ahew ku ka me kudde niyu. Ne impasalerep ku sikaniyu te ngareg te nammatey diye te me kampu niyu.[fn] Piru ware kew iya man‑e miglibed keddi.
11 [xr]“Indereetan ku ka duma kaniyu iling te pegdereet ku te Suduma wey Gumura. Egpekeiling te kayu ne nalegleg ne insalukagmit puun te hapuy ka nakapallahuy. Piru ware kew iya man‑e miglibed keddi.” Sika ka ingkahi te Magbebaye ne Manama. 12 “Sikan naa, eggimuwen ku iya sika kaniyu, me Israilita. Ne puun su eggimuwen ku iya sika, pangandam kew te pegtemu te Manama niyu.”
13 Ka Magbebaye ne Manama iyan iya miggimu te me bubungan wey te kalamag.
Impanengneng din ka puhawang din te me etew.
Imparusilem din ka egkaliwaswas pad
wey miggiphipanew sikandin diye te puntul te me labuntud.
Iyan din ngaran ka Magbebaye ne Manama, ka Amana ne Maresen ne Manama.
5 1 Pammineg kew me Israilita! Eg-ulahingan ku sikaniyu te peglungku.
2 Nareetan e ka Israil ne egpekeiling te mengebay,
wey kenad seini egpakasasindeg.
Nekeiling e sikandin te nabalahad diye te inged din
wey ware minsan hentew ne egpekeenew kandin.
3 Su migkahi ka Magbebaye ne Manama, “Ke egpeuyan ka sabeka ne siyudad te Israil te sabeka ne libu (1,000) ne me sundalu, sabeka ne gatus (100) naan de ka egpekeuli. Ne emun ke egpeuyan man‑e seini te sabeka ne gatus (100), ne sapulu (10) naan de ka egkasame.”
4 Migkahi e man‑e ka Magbebaye ne Manama te me Israilita, “Pangananey kew keddi[fn] wey egkeuyag kew. 5 Kene kew hendiye te Bitil. Kena a gerami nikaniyu te egpamitew diye te Bitil su egkareetan ded seini. Kene kew man‑e hendiye te Gilgal wey diye te Birsiba, su egkaddakep de degma sikandan wey egpanguyanen.”
6 “Pangananey[fn] kew te Magbebaye ne Manama wey egkeuyag kew. Su emun ke kene, egpamaneug sikandin ne egpekeiling te hapuy wey egdulihisen din ka me kabuhalan ni Husi, wey egsilaban din ka Bitil wey kenad iya egkeebukan ka hapuy. 7 Mekeyid‑u-hid‑u kew se ware mig-ikul te eleg ne peggukum,[fn] wey ware miggimu ke nekey ka meupiya.”
8 Ne migkahi si Amus, “Ka Magbebaye ne Manama ka miggimu te me bituen
ne egngaranan te Panderawa wey Balatik.
Impabaluy rin ka delem ne malayag
wey ka maaldew impepaddusilem din.
Sikandin ka miglimud te weyig puun te dahat peendiye te gapun,
wey impeuran din ded seini kayi te tane.
Ne iyan din ngaran ka Magbebaye ne Manama.
9 Talagdereet sikandin te me etew ne mannekal
wey te malig‑en ne me baley ne me matikang.
10 “Egdumutan niyu ka me etew ne mapahetpet ne egpatuman te eleg ne peggukum diye te hukumanan[fn] wey eg-ehetan niyu ka eglalag te kamalehetan. 11 Indeeg-deeg niyu ka egkengaayu-ayu wey impanakawan niyu sikandan te inggaani ran. Sikan naa, minsan migbebaley kew te impanapsapan ne me batu, piru kene kew egpekeugpe dutu. Migpamula kew te me paras, piru kene kew egpekeinum te binu te behas te paras. 12 Nakanengneng a ke mamenu karakel wey kabehat ka sale niyu. Imbaybayaran niyu ka me matareng, impamuyuan niyu te suul, wey ware niyu ay-ayari te eggusey ka egkengaayu-ayu diye te hukumanan. 13 Iyan egdapit ka mareet te seini ne timpu. Sikan naa, ka matagseb, egpeeneng-eneng naan de.
14 “Himuwa niyu ka meupiya! Kene ne mareet! Ne egdumaan kew te Magbebaye ne Manama, ka Amana ne Maresen ne Manama, sumale te ingkahi niyu. 15 Pakaddiyu kew te mareet wey iyan niyu awesa ka meupiya, wey ikula niyu ka eleg ne peggukum diye te hukumanan. Su kema ke egkeyid‑u red ka Magbebaye ne Manama, ka Amana ne Maresen ne Manama, te nahaat ne me kabuhalan ni Husi.”
16 Sikan naa, migkahi ka Magbebaye ne Manama, ka Amana ne Maresen ne Manama, “Due pegpalumbibigtew wey pegsinehew diye te langun ne deralanen te siyudad. Minsan ka diye te me kamet, egpangumawen sikandan eyew egdamag te me minatey duma te seeye se insuulan ne egsinehew. 17 Egpandalawit degma ka me etew diye te langun ne me parasan su egbayaan ku sikaniyu langun eyew te peglegpad kaniyu.” Sika ka ingkahi te Magbebaye ne Manama.
18 Ne migkahi e man‑e si Amus, “Amana ne mekeyid‑u-hid‑u ka egkeyitabu kaniyu te migtetahad te aldew te Magbebaye ne Manama. Mania te egkeupian kew te aldew te Magbebaye ne Manama? Aldew kangkuwa seeye te karusileman wey kene ne malayag. 19 Egpekeiling kew te sabeka ne etew ne migpanalliya te liyun ne nasi naan pad iya nakasinug-ung te usu, wey ke nakaseled e sikandin te baley, piru te pegsandig din te alabat,[fn] nasi de iya kahata te uled. 20 Karusileman wey kene ne kalayag ka aldew te Magbebaye ne Manama. Durusilemi ka sika ne aldew wey warad iya malayag.”
21 [xr]Ne migkahi ka Magbebaye ne Manama, “Nalangetan a te me sahakeen niyu wey wara ad iya nahale te me matulus ne kalibulungan niyu. 22 Minsan pad ke eg-uyanan a nikaniyu te egtutungen ne igpanubad, wey ke me halad naa ne trigu, kene ku egdawaten sika. Ne kene ku degma egsagmanen ka ighalad niyu keddi ne impalambeg ne mananap. 23 Peen-enengi niyu ka mahulub ne me ulahingen niyu. Kena a egkeupian ne egpammineg te me alpa niyu. 24 Piru, ipapitew niyu layun ka eleg ne peggukum iling te weyig ne egtulayas, wey ka katareng ne iling te beuhan ne kene egkeetiyan.
25 [xr]“Matig-Israil, te diye kew te disirtu te hep‑at ne pulu (40) kew ne leg‑un, migpanubad kew naa wey mighalad keddi diye? 26 Ware, su iyan niyu mule insimba ka naniang niyu ne me larawan te me diyus-diyus ne si Sakut ne in-isip niyu ne Hari, wey si Kaiwan, ka bituen ne diyus-diyus niyu! 27 Ne tenged due, igparakep wey igpeuyan ku sikaniyu diye te inged ne kewun‑aan pad te Damasku.” Sika ka ingkahi te Magbebaye ne Manama, ne iyan ngaran ka Amana ne Maresen ne Manama.
6 1 Ne migkahi si Amus, “Mekeyid‑u-hid‑u seeye se me matubung ne mig-ugpe diye te Hirusalim,[fn] wey seeye se mig-ugpe ne ware igkabantali diye te bubungan te Samarya. Sikaniyu ka in-ila ne me mabantug ne me etew wey aputanan te me mahinged te Israil, ka inged ne labew te langun ne me inged. 2 Hendiye kew wey pitawa niyu ka lungsud te Kalni, wey leus kew diye te mabantug ne lungsud te Hamat, wey tupang kew diye te lungsud te Gat ne sakup te Pilistiya. Meupiya naan pad seini ne me inged te Huda wey Israil? Malmaluag naa ka tane dan te tane niyu? 3 Eggubabe kew ne egginguma ka aldew ne egsahap kew, piru nasi de iya egmahaan ka pegsahap niyu tenged te mareet ne me hinimuwan[fn] niyu. 4 Amana ne mekeyid‑u-hid‑u ka egkeyitabu kaniyu te migmangibat-hibat de te me mahal[fn] wey te mewumel-humel ne hibatanan, wey miggibhibulung te ngalap te in-alam ne nati te karniru wey te nati te baka. 5 Nangulahing kew pad te ware karuan ne me ulahingen ne igbales niyu te alpa. Iling ki Dabid, nangimu kew degma te me alpa para te me ulahingen niyu. 6 Nangiinum kew te binu ne iyan inggamit ka derakel ne me ubab,[fn] wey migpamaluhu te me mahal ne peemut, piru ware kew miglungku te karereetan te kabuhalan ni Husi. 7 Sikan naa, sikaniyu ka hun‑a ne egpandakepen wey egpanguyanen, wey egkataman e ka me kalibulungan wey me sahakeen niyu.”
8 Ne mapahetpet ne migsaad[fn] ka Magbebaye ne Manama, ka Amana ne Maresen ne Manama. Migkahi sikandin, “Igkalanglangeti ku ka pegkaambuhen te me Israilita, wey igkeepes ku ka mallig‑en ne me baley ran ne matikang. Purisu igbehey ku te me kuntere ka siyudad dan duma te langun ne diye te siyudad.”
9 Ne emun ke due sapulu (10) ne etew ne egkasame te sabeka ne baley, egkaamin iya man‑e sikandan egpatey. 10 Ne emun ke egginguma ka karumaan te nammatey eyew igpalihawang ka me minatey diye te baley eyew egtutungen, eg-inse sikandin te minsan hentew ne diye te ledled te baley, “Duen pad lein ne duma nu rue?” Ke egtabak ka etew, “Ware!” ne egkahi e sikandin,
“Peeneng-eneng kad! Eg-ayad-ayad ki ne kene ta egkarawit ka ngaran te Magbebaye ne Manama.”[fn] 11 Ne kuntee, pammineg kew, egsuhu ka Magbebaye ne Manama, wey igpahuhus din ka derakel wey igpalupet din ka dereisek ne me baley. 12 Egpallahuy naa ka me kudde diye te batuwen? Igpakararu naa te etew ka me baka diye te dahat? Kene! Piru sikaniyu mule inggimu niyu ne mareet ka maheteng,[fn] wey immareet niyu ka eleg.
13 Migpeggasal kew te natalu niyu ka lungsud te Ludibar wey Karnaim. Ne migkahi kew, “Mannekal ki iya wey natalu ta ka lungsud te Karnaim te kanta re.”
14 Piru migkahi ka Magbebaye ne Manama, ka Amana ne Maresen ne Manama, “Egpalusuran ku sikaniyu te sabeka ne nasud, me Israilita. Egbaybayaran kew nikandan puun te Dalan te Hamat[fn] peendiye te Beuhan te Araba.”[fn]
7 1 Seini ka impakita keddi te Magbebaye ne Manama: Pegpitew ku, iyan kud iya se masulug ne talangas ne inggimu te Magbebaye ne Manama eyew igpeuyan din kayi te tane. Sikan pad iya napenga ka peggalab te pinamula ne baad te Hari wey ka inggalaban, migbunsud e man‑e egtubu. 2 Ne impangeen te me talangas ka langun ne me pinamula, wey warad iya nasame. Ne migkahi a, “Magbebaye ne Manama, pasayluwa nu ka keet-etawan[fn] nu. Egmemenu naan e sikandan eyew kene egpatey? Mahuye wey deisek de sikandan.”
3 Purisu nabalbalawan ka suman-suman te Magbebaye ne Manama wey migkahi sikandin, “Kene egpakabulus ka nakita nu.”
4 Ne duen e man‑e impakita keddi te Magbebaye ne Manama. Nakita ku sikandin ne migpangandam eyew eglegparan ka langun pinaahi te hapuy. Neetiyan ka weyig diye te diralem te tane tenged te hapuy, wey nasilaban e ka katantanaan. 5 Ne migkahi a, “E Magbebaye ne Manama, ipeeneng-eneng nud ubag sika se meinit! Egmemenu naan e sikandan eyew kene egpatey? Mahuye wey deisek de sikandan.”
6 Purisu nabalbalawan ka suman-suman te Magbebaye ne Manama wey migkahi sikandin, “Kene ded iya man‑e egpakapabulus ka nakita nu.”
7 Ne duen e man‑e impakita keddi te Magbebaye ne Manama. Nakita ku ka Magbebaye ne Manama ne migsasindeg lenged te matikang wey makepal ne alad ne miggehen-gen te tuntun. 8 Ne mig-insaan a te Magbebaye ne Manama, “Nekey‑a ka nakita nu, Amus?”
Ne migtabak a, “Tuntun.”
Ne migkahi ka Magbebaye ne Manama, “Eggamiten ku seini ne tuntun eyew igpapitew ku ka seyyup te me Israilita. Ne kenad e egkabalbalawan ka suman-suman ku te pegdusa kandan. 9 Egkallundus ka me panubaran te me kabuhalan ni Isaak, wey egkagguhus ka me matulus ne simbaanan te Israil. Egguleen ku te egpangimatey ka me kabuhalan ni Hirubuwam.”
10 Ne si Amasiyas ne talagpanubad te Bitil migpanaha te lalag diye ki Hirubuwam ne Hari te Israil, ne miggenendue, “Intipu ni Amus ka me etew eyew eggimatayan ka. Egpakarereet te nasud ka me lalag din. 11 Su kahi rin, ‘Eggimatayan si Hirubuwam te kuntere din wey egpandakepen wey egkeuyan e ka me Israilita diye te mariyu-diyu e te inged dan.’ ”
12 Ne migkahiyan ni Amasiyas si Amus, “Eleg e, prupita! Libed kad diye te Huda wey diye kad panagne eyew egpakeenen ka nikandan. 13 Kene kad panagne kayi te Bitil su kayi ka timplu wey ka palasyu te Hari.”
14 Ne migtabak si Amus ki Amasiyas, “Kena a ne prupita wey ke anak naa te prupita. Talagtameng a mule te karniru wey talagtanggu degma te me kayu ne sikumuru. 15 Piru impaawa a te Magbebaye ne Manama puun te pegtameng te me karniru wey ingkahiyan a, ‘Hipanew ka wey panagne ka diye te keet-etawan ku te Israil.’ 16 Purisu pammineha nu ka lalag te Magbebaye ne Manama. Imbalabahan a nikeykew ka egpanagne diye te me Israilita wey ka egwali diye te me kabuhalan ni Isaak. 17 Tenged due, seini ka ingkahi te Magbebaye ne Manama keykew, ‘Ka asawa nu egkeyimu ne egpabaley-baley ne malitan te siyudad, wey ka me anak nu egkeyimatayan. Egsekeren wey egba-baaren te duma ne me etew ka tane nu, wey diye ka egpatey te inged ne ware egpalintutuu te Manama. Ne ka me Israilita, egkaddakep wey egmanguyanen diye te inged ne mariyu te ugpaan dan.’ ”
8 1 Ne duen e man‑e impakita keddi te Magbebaye ne Manama. Iyan ku nakita se bukag ne napenu te me prutas. 2 Ne mig-insaan a te Magbebaye ne Manama, “Nekey‑a ka nakita nu Amus?”
Ne migtabak a, “Sabeka ne bukag ne napenu te neyinuhan ne me prutas.”
Ne migkahi ka Magbebaye ne Manama, “Iling due ka me Israilita ne eleg e ne eglegparan! Ne kenad e egkabalbalawan ka suman-suman ku te peglegpad kandan. 3 Te sika ne aldew, ka me ulahingen diye te timplu egkeyimu e ne ulaluyen. Egpekeempet ka me minatey te minsan hendei. Sikan naa, peeneng-eneng kew.” Sika ka ingkahi te Magbebaye ne Manama.
4 Pammineg kew, sikaniyu se migleig-leig te egkengaayu-ayu wey migpakannekal ne egdereet te ware egkengeyimu. 5 Migkahi kew, “Kene key e egpakatahad ne egkeepus ka mahal ne aldew eyew egpakapamelegye key e te me trigu ney. Ken‑u naan pad egkataman ka Aldew te Peggimeley, eyew egpakapamelegye key e man‑e? Igbelegye ney te mahal seini, eggamiten ney ka kene ne eleg ne takesanan, wey egbalbalawan ney ka timbangan eyew egkalimbungan ney ka egpameli. 6 Igbelegye ney te mahal ka insamsamilian ne trigu, wey egbeliyen ney ka egkaayu-ayu ne kene egpakabayad te utang din, eyew eg-uripenen. Ne egsaliyuwan ney man‑e te senge-sukub ne sandal ka ware egkeyimu, ne kene egpakabayad te utang din.”
7 Ne migpahunlibet ka Magbebaye ne Manama, ka Manama te Israil ne migkahi, “Kene kud iya eglingawan ka mareet ne hinimuwan dan. 8 Sikan naa, egpalilinuhen ku ka tane wey eglungku ka langun ne nangugpe te inged. Egkeenat wey egkalenep de man‑e ka tane iling te Weyig ne Nilu diye te Ihiptu. 9 Te sika ne aldew, egpalineben ku ka aldew minsan meudtu pad wey egpaddusilem te egkaapunan. 10 Eggimuwen ku ne timpu te peglungku ka timpu te me pegsahakeen niyu wey ka me ulahingen niyu te peggale-gale egkeyimu ne me ulahingen te peglungku. Egpasaluuben ku sikaniyu te saku[fn] wey egpaabuluhan ku sikaniyu. Ne egpekeiling kew te amey wey iney ne miglungku te namatey ka sabsabeka ne anak dan. Amana iya ne masumpit ka egtamanan te seeye ne aldew.”
11 Ne migkahi ka Magbebaye ne Manama, “Egginguma ka timpu ne egpeyingumaan ku te bitil ka inged. Egmanggutasan ka keet-etawan, piru kene te egkakeen, wey egkammaraan sikandan, piru kene te weyig. Ke kene egmanggutasan sikandan te lalag te Magbebaye ne Manama. 12 Egleleuhen dan ka Dahat ne Miditiranyu peendiye te Namatey ne Dahat wey puun te igsile peendiye te iglineb, eyew egpamitew te lalag te Magbebaye ne Manama, piru kene dan egkatulituan. 13 Egkammaraan te sika ne aldew ka me kanakan wey ka mateles ne me mengebay, wey egkengallepu sikandan. 14 Egdereetan wey kenad egpakasasindeg seeye se migsaad te ngaran te me diyus-diyus te Samarya wey migkahi, ‘Mengeyibet te diyus-diyus te Dan,’ wey, ‘Mengeyibet te diyus-diyus te Birsiba.’ ”
9 1 Ne nakita ku ne migsasindeg ka Magbebaye ne Manama diye te kakiliran te altar, wey migkahi, “Panlampesi nu ka pupul te me sungkaleg te timplu, eyew egkawelwel ka me pabunsuran. Panlupeta nu eyew egkengeuluhan ka me ulu te me etew. Ne ka egkasame te me etew, egpeyimatayan kud wey warad iya egpakapallahuy kandan, wey egkaamin sikandan egpatey. 2 Minsan eglulungag pad sikandan diye te inged te me minatey,[fn] egkeumaan ded sikandan te belad ku diye. Minsan egpamaneyik pad sikandan diye te langit, igpepamaneug ku red sikandan diye. 3 Minsan eggeles sikandan diye te ampew te bubungan te Karmil, egpamitawen ku wey egpandakepen ku sikandan diye. Minsan eggeles sikandan diye te diralem te dahat, egsuhuen ku ka bubuyahen ne salimbaweng diye eyew egdawiyen sikandan. 4 Ne emun ke egkarakep sikandan te me kuntere dan, igpatibbas ku sikandan eyew egkeyimatayan. Ne egbebantayan ku sikandan ne kene egpakapallahuy, eyew egpakasalerep iya sikandan te karereetan, kene ne keupianan.”
5 Ne insamsam te Amana ne Maresen ne Magbebaye ne Manama
ka tane wey naleney seini;
wey miglungku ka langun ne nangugpe kayi.
Egpakalepew ka tane wey egpakalenep de man‑e iling te Weyig ne Nilu diye te Ihiptu.
6 Miggimu sikandin te sinabeng diye te langit,
ne diye din ipabunsud te tane ka pabunsuran.
Inlimud din ka me weyig diye te aw-awangan puun te dahat
wey impalugsu din seini isip uran diye te tane.
Iyan din ngaran ka Magbebaye ne Manama.
7 Ne seini ka ingkahi te Magbebaye ne Manama, “Me matig-Israil, nekeg-iling de ka pegtengteng ku kaniyu te me matig-Itiyupiya. Impalihawang ku sikaniyu puun te Ihiptu wey ka me Pilistihanen puun te Kaptur, wey ka me matig-Aram puun te Kir. 8 Sikeddi ka Magbebaye ne Manama, egtanud-tanud te me Israilita[fn] ne makasesale wey egguleen ku sikandan kayi te ampew te tane. Piru kene ku eg-aminen te eggimatey ka me kabuhalan ni Israil.” Sika ka ingkahi te Magbebaye ne Manama.
9 “Egsuhu a ne egpasiliyen ka me Israilita wey ka me mahinged te duma ne me inged iling te pegpasili te trigu, piru ware minsan sabeka ne lehas ne egkeulug diye te tane. 10 Egpatey te gira ka langun ne makasesale ne keet-etawan ku. Sikandan seeye se egkahi, ‘Kene ki iya egsahap wey ware mareet ne egginguma kanta.’ ”
11 [xr]“Te seeye ne aldew, igpasasindeg ku red man‑e ka migharian[fn] ni Dabid ne nahuhus wey eg-ay-ayaran ku ka nalundus ne alad ne matikang wey makepal. Igpasasindeg ku red man‑e seini iling te dengan ne timpu. 12 Sikan naa, egkaangken dan ka tane ne nasame te inged ne Idum wey ka langun ne nasud ne keddi dengan,” kahi te Magbebaye ne Manama ne iyan eggimu rue.
13 Ne migkahi pad man‑e ka Magbebaye ne Manama,
“Egginguma ka timpu ne taheed te egdaru e ka duma, ne sasangan de due ne eggaani ka duma.
Ne taheed te egpamule e te paras ka duma, ne sasangan de due ne egkekeles te behas te paras ka duma.
Egpanihis ka meemis ne binu puun te me bubungan,
wey egpanulayas man‑e puun te me tuhal.
14 Igmalibed ku ka naddakep ne keet-etawan ku,
wey egbalbalawan dan te eggimu ka nahuhus ne me siyudad dan,
wey diyad e sikandan egmangugpe.
Egmammula sikandan te paras wey egmanginum te binu te behas te paras,
egmammula wey egmangeen sikandan te behas te me pinamula ran.
15 Igpeugpe ku ka me Israilita diye te tane dan iya.
Ne kenad sikandan egkarelrel puun te tane ne imbehey ku kandan,”
kahi te Magbebaye ne Manama, ne Manama niyu.
1:2 Ka Siyun wey Hirusalim, sabeka re ne inged.
1:2 Ka dengan de ne innalin ne me Bibliya, kene ne “nenaggangu” su “miglungku” ka inggamit.
1:3 Te Hibruwanen: katatelu wey keep‑at.
1:3 Te Hibruwanen: Inlupet dan sikandan te putew ne igdiek te trigu.
1:5 Te Hibruwanen: miggen-gen te tuked.
1:6 Te Hibruwanen: katatelu wey keep‑at.
1:8 Te Hibruwanen: miggen-gen te tuked.
1:9 Te Hibruwanen: katatelu wey keep‑at.
1:11 Te Hibruwanen: katatelu wey keep‑at.
1:13 Te Hibruwanen: katatelu wey keep‑at.
2:1 Te Hibruwanen: katatelu wey keep‑at.
2:3 Te Hibruwanen: talewusey.
2:4 Te Hibruwanen: katatelu wey keep‑at.
2:6 Te Hibruwanen: katatelu wey keep‑at.
2:6 Te Hibruwanen: senge-sukub.
2:7 Te Hibruwanen: Impandiekan ka me ulu.
2:11 Te Hibruwanen: Ka Nasariyu iyan ka etew ne migpanaad diye te Manama ne kene eg-inum te binu, kene egpaalut wey kene eggen-gen te minatey.
3:12 Ka Hibruwanen migtimul te “diye te pikungan.”
3:15 Te Hibruwanen: wey ke masalig.
4:3 Ka Harmun kema ke ngaran te sabeka ne siyudad wey ke inged naa. Piru kahiyen te duma ne inged seini ne egdegpakan te tei wey ke lapek naa.
4:6 Te Hibruwanen: malinis ne ngipen.
4:7 Te Hibruwanen: te tatelu ne bulan te kene pad ka peggaani.
4:10 Te Hibruwanen: pinaahi te kampilan.
4:10 Te Hibruwanen: impaseled ku diye te lungag te irung niyu ka ngareg te kampu niyu.
5:4 Te Hibruwanen: Pamitawa a.
5:6 Te Hibruwanen: Pamitawa.
5:7 Te Hibruwanen: Inggimu ne mapeit ka eleg ne peggukum.
5:10 Te Hibruwanen: Gumawan te lungsud—kayi egkewusey ka apulanan su kayi ma egmatemtemuwey ka me igbuyag te lungsud.
5:19 Te Hibruwanen: migsandig sikandin te belad din.
6:1 Te Hibruwanen: Siyun. Sabeka seini te me ngaran te Hirusalim.
6:3 Te Hibruwanen: imparani niyu ka pinnuuwan te karereetan.
6:4 Te Hibruwanen: hibatanan ne migpuun te pannayew te Ilipanti.
6:6 Te Hibruwanen: me yahung.
6:8 Te Hibruwanen: migsaad te pegkeetew rin.
6:10 Mahirap ne egsabuten seini piru ka marani ne igpasabut iyan buwa se due daruwa ne etew ne egyayung te minatey. Egsaparan naa te sabeka ka dangeb ne kene egdawit te ngaran te Magbebaye ne Manama su kema ke egkanasnasian pad egmasumpit ka egkeulaula ran.
6:12 Te Hibruwanen: inggimu ne eggilu ka eleg ne peggukum.
6:14 Egkakita diye te igkahibang ne balabahan.
6:14 Egkakita diye te igkakawanan ne balabahan.
7:2 Te Hibruwanen: Hakub.
8:10 Iyan igpasabut kayi ka meitem wey egdehes ne manggad ne inggimu puun te bulbul te kambing ne igsaluub te timpu te peglungku wey ke eg-inniyug naa te sale.
9:2 Te Hibruwanen: Siyul.
9:8 Te Hibruwanen: migharian.
9:11 Te Hibruwanen: balungbalung.
b 2Har 15:1-7; 2Kru 26:1-23; 2Har 14:23-29.
1:2 Huwil 3:16.
1:3-5 Isa 17:1-3; Hir 49:23-27; Sak 9:1.
1:6-8 Isa 14:29-31; Hir 47:1-7; Isi 25:15-17; Huwil 3:4-8; Sup 2:4-7; Sak 9:5-7.
1:9-10 Isa 23:1-18; Isi 26:1–28:19; Huwil 3:4-8; Sak 9:1-4; Mat 11:21-22; Luk 10:13-14.
1:11-12 Isa 34:5-17; 63:1-6; Hir 49:7-22; Isi 25:12-14; 35:1-15; Ubd 1-14; Mal 1:2-5.
1:13-15 Hir 49:1-6; Isi 21:28-32; 25:1-7; Sup 2:8-11.
2:1-3 Isa 15:1–16:14; 25:10-12; Hir 48:1-47; Isi 25:8-11; Sup 2:8-11.
2:9 Diy 3:8-11.
2:11 Num 6:1-8.
3:14 2Har 23:15.
4:11 Hin 19:24.
5:21-22 Isa 1:11-14.
5:25-27 Him 7:42-43.
9:11-12 Him 15:16-18.